Bewegen met borstkanker; het kan
Patiënten met uitgezaaide borstkanker verwachten dat meer bewegen gunstig is voor de algemene gezondheid. Die min of meer verrassende uitkomst komt uit de vragenlijst bij de internationale PERSPECTIVE studie.
Het onderzoek
Op ESMO presenteerde Postdoctoral Fellow (AVL) Dr. Maike Sweegers de uitkomsten van een vragenlijstonderzoekdat onderdeel is van de door het Antoni van Leeuwenhoek gecoördineerde PERSPECTIVE studie. Het vragenlijstonderzoek focust zich op de perspectieven van patiënten met gemetastaseerde borstkanker ten aanzien van een beweegprogramma onder begeleiding van een professional. Dit geeft zicht op de voorkeuren en barrières van patiënten en helpt om voorlichting en implementatie van beweegzorg hierop af te stemmen.
Opvallend
De deelnemers uit 13 centra in Spanje, Zweden, Polen, Duitsland en Nederland werden gevraagd een vragenlijst in te vullen in hun eigen taal. ‘We hebben de patiënten onder meer gevraagd naar de verwachte uitkomsten van bewegen, bijvoorbeeld ten aanzien van vermoeidheid, fitheid of gezondheidsrisico’s. We hebben de deelnemers ook gevraagd hoe belangrijk ze elk van die uitkomsten vinden. Uit de gewogen score van die twee aspecten blijkt dat patiënten over het algemeen netto positieve effecten van bewegen verwachten en dat is op zich positief’, zegt Sweegers. Dr. Martijn Stuiver, associate groepsleider bij het AVL: ‘Veertig jaar geleden was het idee dat je met uitgezaaide kanker zou moeten gaan trainen ongehoord; tegenwoordig denken we daar anders over en het is opvallend dat dit idee niet alleen bij zorgprofessionals¹, maar ook bij de patiënten is doorgedrongen’.
Vaardigheden
Niet alle patiënten met gemetastaseerd borstkanker vinden dat ze genoeg vaardigheden bezitten om aan duur- en krachttraining te doen. ‘Bij duurtraining valt dat nog mee, patiënten hebben hier meer ervaring mee in het dagelijks leven, bij krachttraining ligt dit anders. Het lijkt alsof patiënten niet goed weten wat ze dan moeten doen en hoe ze het moeten doen. Ik denk dat dat ook te maken heeft met bijvoorbeeld botmetastasen en de angst om iets fout te doen. Ze willen graag de begeleiding van een fysiotherapeut voor instructies over de beste houding en hoe ze veilig fysiek actief kunnen zijn.’ zegt Sweegers. ‘Krachttraining vraagt om wat meer randvoorwaarden, voegt Stuiver toe, ‘Het concept duurtraining snapt iedereen: dan kun je gaan wandelen, zwemmen, fietsen…dat kun je al bereiken met meer actief worden in je dagelijks leven. Krachttraining vraagt om werken met gerichte weerstand. De enige krachtversterkende activiteiten die je in het dagelijks leven min of meer van nature doet, zijn zaken als het tillen van boodschappen en traplopen, het ligt minder voor de hand om dat ineens systematisch meer te gaan doen’.
Behalve het vragenlijst onderzoek zijn in de PERSPECTIVE-studie ook focusgroep gesprekken georganiseerd. In groepsgesprekken met andere patiënten met gemetastaseerd borstkanker is dieper ingegaan op hun voorkeuren en barrières die zij ervaren. Hierbij tekenden zich interculturele verschillen af: ‘De deelnemers in Spanje sporten graag buiten. Het viel ook op dat deze deelnemers er de voorkeur aan geven in een groep te sporten en graag sociaal bezig zijn. De online gesprekken in Spanje werden offline voortgezet tijdens een wandeling. De deelnemers aan de groepsgesprekken in Zweden daarentegen, gaven aan dat zij graag sporten in of rondom huis, eventueel met digitale begeleiding. Dat kan te maken hebben met de grote reisafstanden in Zweden.’
Bewegen tijdens behandeling
De PERSPECTIVE-studie is onderdeel van PREFERABLE², een Europees project dat geleid wordt door Prof. Anne May van het UMC Utrecht. Binnen dit project wordt ook de EFFECT studie uitgevoerd, een gerandomiseerd interventieonderzoek naar de effectiviteit van een gesuperviseerd beweegprogramma bij patiënten met gemetastaseerd borstkanker. Stuiver: ‘In algemene zin weten we dat meer bewegen³ minder vermoeidheid, betere fysieke conditie, beter functioneren in het dagelijks leven, betere kwaliteit van leven, betere stemming en mogelijk betere slaap oplevert. Er is alleen amper onderzoek gedaan in een setting waarbij een ziekte is uitgezaaid. Daarin kan het heel anders zijn, omdat er sprake is van actieve ziekte. De meeste onderzoeken naar beweegprogramma’s zijn gedaan tijdens of na afloop van de behandeling; ondersteunend aan de behandeling of ter bevordering van herstel van patiënten die een in opzet curatieve behandeling ondergaan. Nu is er sprake van een situatie met iemand die af en toe een behandeling krijgt en intussen een voortschrijdend ziekteproces heeft. Een patiënt maakt in die situatie bovendien misschien andere afwegingen over hoe de resterende tijd besteed wordt. Veel nuances maken het belangrijk om goed te kijken naar wat haalbaar is. We verwachten dat de uitkomsten vergelijkbaar zijn met die in een curatieve setting, maar dat is nog even afwachten.’
Bewegen onder begeleiding
In de EFFECT-studie worden patiënten twee keer per week begeleid door een beweegprofessional, waarnaast ze thuis nog extra oefeningen doen. Een trainingssessie bestaat uit kracht-, duur- en balansoefeningen. Het programma is specifiek gericht op het verminderen van vermoeidheid. ‘Het idee is dat, net als in de curatieve setting, mensen door fitter te worden en door meer te bewegen, minder klachten krijgen van vermoeidheid’, legt Stuiver uit. ‘Mensen met gemetastaseerde borstkanker hebben vaak gezondheidsproblemen die dat bewegen belemmeren, waaronder niet in de laatste plaats botmetastasen. Dat brengt ook risico’s met zich mee. Daarom wordt het programma aangepast op de patiënt, aan wat die aankan en wat veilig is. Dat is ook de reden waarom deelnemers bij een fysiotherapeut starten. Na zes maanden wordt de begeleiding afgebouwd. In het programma wordt toegewerkt naar zelfredzaamheid. Daarvoor is ook een app ontwikkeld die patiënten ondersteund in welke oefeningen ze kunnen doen en hoe ze die veilig kunnen uitvoeren.’
Wel of niet vergoed door verzekering
Als het PREFERABLE project is afgelopen en bewezen is of en hoeveel bewegen goed is voor de gezondheid van patiënten met gemetastaseerd borstkanker, kunnen de uitkomsten van PERSPECTIVE door beleidsmakers worden gebruikt, ter ondersteuning van implementatie. Stuiver: ‘De resultaten van het vragenlijstonderzoek lieten bijvoorbeeld zien dat de helft van de deelnemers niet weet of een beweegprogramma onder begeleiding van een beweegprofessional wel of niet vergoed wordt door de huidige verzekeraar. Tegelijkertijd vormen kosten een barrière voor patiënten om deel te nemen aan een beweegprogramma. In Nederland wordt begeleiding door een fysiotherapeut niet zomaar vergoed vanuit de basisverzekering, dus dat is een potentieel probleem voor toegankelijkheid. Als uit de EFFECT studie blijkt dat het beweegprogramma kosteneffectief is, dan moet naar die vergoeding dus serieus worden gekeken.’
Dit artikel is eerder in TOPIC gepubliceerd
Links
- ¹ DOI: https://doi.org/10.33540/988
- ² DOI: 10.3390/cancers13020201
- ³ DOI: 10.1123/jpah.10.3.289
- Preferable
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan! Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.
