Eind deze week (17 juni) vertrekt Merijn Tinga (50), ook wel bekend als de Plastic Soup Surfer, met een surfboard vanuit Oslo. Hij surft naar Londen om daar te pleiten voor het invoeren van statiegeld op plastic flesjes. ‘Die zag ik in groot aantal aangespoeld op de kust van Noorwegen en Zweden’, vertelt Tinga.
Joke Heikens
Plastic flesjes in zee
In 2014 surfte Tinga langs de Nederlandse kust op een surfboard gemaakt van plastic afval dat bij de kust van Noordwijk gevonden was. ‘Met een gasbrander en een strijkijzer had ik dat afval samengeperst tot een board, waarmee ik alleen langs de kust kon surfen. Ik wilde van België naar Duitsland kitesurfen, maar kwam niet verder dan Ameland en moest afstappen met blessures. Een jaar later zeilde ik langs de kust van Scandinavië en het viel me op dat van het plastic afval dat ik op de kust van Zweden en Noorwegen vond, een deel uit Engeland en Nederland afkomstig was. Alle Scandinavische landen hebben al statiegeld voor flesjes en blikje, waardoor daar veel minder zwerfafval is. maar alsnog vind je daar flesjes uit andere landen. Dat was rond 2015 en er was net sprake van dat het hele statiegeldsysteem in Nederland afgeschaft zou worden. Door het zien van dat plastic in zee, wilde ik me daarvoor in gaan zetten. Geen plastic meer in zee door statiegeld! Terug in Nederland maakte ik samen met een boardshaper van plastic flesjes een board waarop ik een recordpoging deed: al kitesurfend over te steken van Scheveningen naar Engeland. De recordpoging was het startschot voor een petittie waarmee ik uiteindelijk 60.000 handtekeningen ophaalde voor statiegeld op kleine plastic flesjes. Bij het aanbieden in de Tweede Kamer had ik stiekem ook zelf een motie geschreven die ik de Tweede Kamer leden liet ondertekenen. Die motie werd later aangenomen door het kabinet en werd de basis voor het beleid waardoor er nu statiegeld is op plastic flesjes.’
Bioloog
Als zoon van een tropenarts kwam Tinga al jong op allerlei plaatsen in de wereld: ‘Op mijn achtste begon ik met windsurfen, toen woonden we op Curaçao. Ik bleef surfen, ook op andere manieren zoals kitesurfen en wingsurfen. Mijn opvallende campagnes en expedities richt ik op politiek en bedrijfsleven, omdat daar de mensen zitten die snel en met veel impact veranderingen kunnen doorvoeren. De expeditie van Oslo naar London is niet klaar als ik daar de minister van milieu gesproken heb. We halen berichten op bij voormalig ministers die statiegeld eerder invoerden. Daarmee gaan eerst naar London maar het plan is daarna ook langs de andere Europese landen te toeren waar statiegeld nog niet is ingevoerd. Vooral in Zuid-Europa is statiegeld nog niet gewoon. In Turkije en Slovenië zijn ze er wel mee bezig, in een deel van Spanje en Portugal ook, maar in Frankrijk en Italië nog helemaal niet. Als er 15 cent statiegeld op een flesje zit, zoals in Nederland, zorgt dat voor 80 procent minder zwerfafval van plastic flesjes. Bij 25 cent is het 90 procent minder. Dus dat werkt enorm. Voorkomen dat het afval in zee komt, helpt meer dan de opruimclubs voor plastic in de zee.’
Surfboard van plastic flesjes en mycelium
Voor de tocht van Oslo naar Londen gebruikt Tinga een surfboard dat is gemaakt van plastic afval, plastic flesjes en mycelium: ‘Mycelium zijn schimmelstrengen, een biologisch afbreekbaar alternatief voor plastic, het lijkt op paddenstoelen. Tijdens een project hadden ze daar al een surfboard van gemaakt bij de Hogeschool InHolland in Alkmaar. Zij zochten toen al contact met mij. Voor een goed surfboard had ik materialen als epoxy, EPS (piepschuim) en glasvezel nodig, maar ik zocht een natuurlijk alternatief daarvoor. Konden we ook een windsurfboard maken van mycelium? Het bleek dat een heel board daarvan bouwen waarop je duizenden kilometers op zee gaat surfen, wat teveel gevraagd is. De studenten hadden een kleiner board gemaakt, maar deze bleek veel te zwaar. Ze vroegen me of we samen een goed surfboard konden maken. Hiermee laten we zien dat er wel alternatieve materialen zijn voor plastic en dat we daar veel meer mee kunnen en ook moeten doen om de natuur te beschermen. Mycelium is één van de materialen die je kunt gebruiken. Om een goed board te ontwerpen, waren er heel wat concessies nodig. Gelukkig kreeg ik hulp van Ron van den Berg, de broer van Stephan van den Berg (de eerste Olympisch kampioen windsurfen, red), die al heel lang boards bouwt. Die heeft het board aangepast aan de omstandigheden onderweg. We hebben vlas gebruikt en de kern is wel van EPS, maar dat wel 100 % gerecycled is. Het board is een prototype en het is zwaarder dan gewone boards. Het is dan ook groter, want mijn tassen, rugzak, eten en drinken, kaarten en communicatiemiddelen moeten allemaal mee. Uiteraard neem ik zo min mogelijk mee, maar dat valt toch tegen. Alleen op de gevaarlijkste stukken en de oversteek naar Engeland, vaart er een volgboot met mij mee. In mijn board zijn plastic flesjes verwerkt, waarmee ik eigenlijk de flesjes die ik op de kust van Noorwegen vond, terugbreng naar Londen waar ze vandaan komen. Daarvoor heb ik speciaal flesjes uit de Thames opgevist.’
OSLO – LONDON
Op het zeil van de surfplank staat in grote letters: Oslo-London, daarbij staan ook afbeeldingen van de sponsors. ‘Die grote letters zullen ook voor aanspraak zorgen. Dat verwacht je niet op een surfboard te zien. Daarmee zien mensen in één klap wat ik aan het doen ben. Dat ik mijn spullen op de surfplank vastgemaakt heb, is ook erg ongewoon. Ja, ik verwacht onderweg reacties en veel vragen. Dan ben ik maar al te bereid om mijn doel uit te leggen en meer mensen aan te steken met de wens voor minder vervuiling en meer hergebruik van materialen. Daar moeten we naartoe in de wereld. Als ik met deze actie veel mensen weet te bereiken met dit verhaal is mijn tocht geslaagd. Natuurlijk telt ook mee dat ik de tocht volbreng en dat ik op tijd aankom. Het wordt een enorme zware en uitdagende tocht. Een avontuur waarbij ik grotendeels op mijzelf ben aangewezen. Ik surf 32 dagen waarin ik afhankelijk ben van de windrichting en de windkracht. Dat is heel anders dan toen ik de Rijn afpeddelde, dan kun je van dag tot dag plannen waar je bent en hoeveel kilometer je per dag wilt afleggen. Nu ben ik veel meer afhankelijk van het weer, waardoor ik niet precies kan zeggen waar ik ben op welke datum., behalve dan dat ik 19 juli in Londen moet zijn.’
Alleen maar oploskoffie
Met zijn hele hebben en houden op de surfplank, trekt Tinga onderweg vast bekijks. ‘Dat hoop ik wel. Het zou fijn zijn als mensen me uitnodigen in hun huis en ik eens in een gewoon bed kan slapen tijdens die maand surfen. Ik gebruik het zeil waarmee ik overdag surf, ’s nachts als een soort tent om onder te slapen op de kant. Iedere avond stop ik, kook ik op mijn brandertje en maak ik oploskoffie. Daar kijk ik nog het meest tegenop; een maand lang alleen maar oploskoffie, dat wordt afzien…ha ha. Het allermooiste is wakker worden op onbekende plekken. En dan in alle rust bedenken waar je die dag langs gaat surfen en wat je allemaal gaat zien. Je bent dan echt helemaal op jezelf aangewezen. Dat is de luxe van het eenvoudige leven, je bent alleen bezig met waar ga ik slapen en wanneer ga ik eten. Dat is je focus. Je bent onderweg, dus er gebeurt steeds wat. Je komt in de meest mooie gebieden, zeker op zo’n surfplank die niet diep steekt, je kunt overal tussendoor waar motorboten niet kunnen komen. Dat is prachtig en ik houd natuurlijk altijd een oog voor plastic onderweg. We zullen iedere dag via Instagram stories delen en vaak live gaan. We? Nee, ik. Elke ochtend en elke avond. Ik surf wel alleen, maar heel veel mensen werken op de kant mee. Ik voer het wel uit, maar alle voorbereiding doen we als team, met mijn medewerkers van Plastic Soup Surfer. Dat ik dit kan doen, komt ook door hun drive.’
Start Plastic Soup Surfer Tot zes jaar geleden werkte Tinga in de GGZ, nadat hij biologie studeerde en voor de klas had gestaan. ‘Na mijn baan als leraar en voordat ik een nieuwe baan zou zoeken wilde ik eerst nog eens een jaar alleen maar surfen. Ik had geen geld dus fietste ik naar Marokko met een kitesurfboard achter mijn fiets. Daar op het strand van Marokko besloot ik dat ik eigenlijk kunstenaar wilde worden, dat is terug in Nederland redelijk gelukt. Met een collectief aan kunstenaars zetten we illegaal beelden in Leiden neer. Sommigen staan er nog steeds, die zijn geadopteerd door de gemeente. Daar kon ik echt maar amper van leven. Ondertussen werkte ik in een atelier waar ik mensen uit de psychiatrie leerde schilderen, kleien en dat soort dingen. Nu kan ik leven van Plastic Soup Surfer zijn. Eigenlijk heb ik van mijn hobby mijn beroep gemaakt. Surfen is de manier waarop we met onze stichting de verhalen maken die we gebruiken om de beleidsmakers, de politiek en de bedrijven aan te spreken. Ze nodigen me uit omdat ik recordpogingen heb gedaan, ik heb gesupt en gesurft en veel moeite gedaan om jezelf uitgenodigd te krijgen met een hele concrete en belangrijke boodschap, voor jou en voor hen. Ik houd van fysieke uitdagingen en dat gebruik ik nu als middel om aandacht te krijgen voor onze campagnes.’ Ondanks dat Tinga een professionele wereldverbeteraar is, ziet hij dat zelf toch anders: ‘Zo voel ik dat helemaal niet, ik doe wat ik belangrijk vind.’
Recordpogingen
Pogingen om een record te vestigen of iets heel nieuws te doen, zorgen voor extra aandacht. ‘Ik kan wel gewoon gaan surfen op een normaal surfboard uit de winkel om aandacht te vragen voor de vervuiling, maar het is effectiever als ik daar een campagne aan verbind. Dan krijg ik meer aandacht en ook meer contacten. Door je te focussen op één specifiek ding, in dit geval het statiegeld in Engeland, kun je ook echt voor verandering zorgen. Nu ben ik helemaal gefocust met één ding bezig en dat dat zorgt voor momentum met nieuwe energie en creativiteit. Dat is wat je elke keer bij die campagnes ziet en wat het ook aanstekelijk maakt. Als je dan ergens aankomt, zoals Frans Timmermans die in Gent op me stond te wachten toen ik afgelopen zomer elektrisch foilde van Amsterdam naar Brussel, geeft dat extra aandacht. Hij brengt televisiecamera’s met zich mee en heeft ook invloed op wetten. Timmermans heb ik meerdere keren ontmoet, hij staat erg achter wat ik doe en ondersteunt mijn campagnes ook. Die publiciteit erbij is erg welkom. De Duitse en Belgische nationale nieuwszenders waren er in Gent bij en Timmermans vertelde over waarom hij herbruikbaar belangrijk vindt. Hij gaf ook een vooraankondiging van wetgeving. Zo betrek je iedereen erbij en maak je mensen bewust van de noodzaak.’
De tocht
Tinga traint zich suf, maar toch kan hij zich niet helemaal voorbereiden op deze tocht: ‘Voor zover ik weet is er nog nooit iemand van Oslo naar Londen gesurft. Ik probeer me er op voor te bereiden, maar pas als ik het doe, weet ik hoe het is. De laatste aanpassingen aan het board zullen een dag voor vertrek zijn en dan worden de eerste drie dagen cruciaal. Dan sta je opeens echt op dat board en slaap je echt drie dagen lang onder je zeil. Hoe voel je je dan? Dat is het belangrijkste. Voor de kust heb je heel andere golven dan tussen de zandbanken in het fjord van Oslo. Dan loop je tegen heel andere dingen aan waar je mee moet omgaan. Als ik een paar dagen met tegenwind heb, dan ben ik veel meer uitgeput dan als ik mooi weer heb. De tocht duurt 32 dagen, dat zorgt ervoor dat ik in een trance kom. Alleen met mezelf op dat surfboard, ik word één daarmee. Dan ben je zo gewend aan de regelmaat, dat je niet stopt. Als iemand dan zegt: Doe nog even een rondje Engeland, dan is dat geen probleem. Als ik zo lang op dat board zit, heb ik alles al gezien en meegemaakt. Ik weet wat er kan gebeuren en hoe ik daarop kan of moet reageren. Het is gewoon een heel fijne manier van zijn. In het normale leven ben je met honderd dingen bezig en niets krijgt echt prioriteit. We zijn met vijf-zes mensen alleen maar hiermee bezig. Ik vermoed dat dat ongeveer zal voelen als toen ik alleen naar Marokko fietste. Ik kijk daar heel erg naar uit. Het is een halve kano, mijn surfboard. Dat is heel mooi, want ik kom overal. Ondertussen deel ik mijn avonturen via Insta, ook live en via reals. Dat wordt het voornaamste kanaal waarop mensen mij kunnen volgen. Zo neem ik iedereen mee wat er gebeurt die ruime maand. Ik laat zien waar ik slaap, waar ik surf en waar ik zoal tegenaan loop.’
Aankomst
‘Voor mij is de tocht geslaagd als de minister mijn verhaal wil aanhoren als ik in Londen aankom, als ik duidelijk kan overbrengen dat het van groot belang is om een waterdichte statiegeld wetgeving te ontwerpen zonder uitzonderingen.. Er is al wat regelgeving, zoals de plastic rietjes waar veel aandacht voor is geweest. Dat hielp enorm, want je vindt bijna geen rietjes meer in zee terug. De visserij zorgt voor veel plastic in zee, dat moet je aanpakken met regelgeving en Single Use Plastics, oftewel SUP regelgeving. Die gaat over allerlei producten van rietjes tot wegwerpbekers. Regelgeving is belangrijk. Daardoor weten bedrijven waar ze aan toe zijn. Wat we echter moeten voorkomen is dat een wegwerp plastic product wordt vervangen door een ander wegwerp materiaal. We moeten stoppen met wegwerp en overstappen op hergebruik.. Dat is eigenlijk de enige manier om de vervuiling aan te pakken. Pak het bij de bron aan, dan zijn er geen opruimacties meer nodig. Die acties helpen wel, maar lossen het probleem niet op. Wat je op het strand vindt is maar een heel klein deel van wat er in zee terechtkomt. Ik ben pas klaar als er geen vervuiling meer in zee komt.’
