Rahma El Mouden: een Islamitische kaaskop

Een Marokkaanse vrouw is niet iemand die als kind anderen in elkaar slaat en meedoet met voetballen, maar Rahma El Mouden deed dat wel. In haar ‘beloofde land’ Nederland schopte ze het tot eigenaar van een miljoenenonderneming die ze met haar eigen handen opzette: MAS: Multicultureel Amsterdams Schoonmaakberdrijf.

El Mouden heeft haar eigenzinnigheid van geen vreemde, haar moeder verliet twee keer een man wegens mishandeling en moest daarbij zelfs een kind achterlaten. ‘Mijn moeder is mijn grote voorbeeld, samen met Lalla Khadija, zij was de eerste vrouw van profeet Mohammed. Zij was vijftien jaar ouder dan Mohammed, was toen al een ondernemer en gaf leiding aan zestig mannen. Alle inspiratie haal ik uit hen. Zij zijn zo sterk, echt een voorbeeld. Ik heb niet het idee dat ik een rolmodel ben, maar ik krijg wel veel vragen van vooral vrouwen, maar ook mannen binnen. Daar ga ik altijd op in, ik wil iedereen helpen. Dat kan ook, nu ik de dagelijkse leiding van het bedrijf aan mijn dochter heb overgedragen. Ik heb twee stichtingen opgericht: De MAS-Familie, daarin helpen wij jonge en kwetsbare mensen en vrouwen die hun situatie willen verbeteren, en het Rahma Fonds, waar de opbrengsten van mijn boek naartoe gaan. Dat fonds helpt vrouwen om aan de top te komen van het bedrijfsleven en om hun weg korter te maken dan die van mij.’

De opbrengsten van het boek gaan naar het Rahma Fonds dat helpt vrouwen om aan de top van het bedrijfsleven te komen

Dingen doen
El Mouden: ‘Mijn wil om dingen te doen, om iets te bereiken is enorm en daarmee heb ik het zover geschopt. Als je echt wilt, kan er heel veel. Dat vraagt ook een hoop van je. Ik werkte meestal 80 uur per week en ik kon daardoor niet zoveel bij mijn man en kinderen zijn als ik wilde. Dat waren de opofferingen die ik deed, maar daardoor maakte ik ook verschil en drong ik een wereld binnen die tot daarvoor alleen uit mannen bestond. Het was ondenkbaar dat een vrouw hoog op de ladder in een schoonmaakbedrijf zou komen, assistent-manager was het hoogst haalbare. Daarbij was ik ook nog eens allochtoon, wat het nog moeilijker maakte. Maar ik heb laten zien dat het wel kan en dat ik het deed. Nu help ik graag anderen om hetzelfde te bereiken of nog meer.’

(On)gelijkheid
Het opzetten van een eigen bedrijf was niet echt gemakkelijk. Dat El Mouden werd gepasseerd bij promoties en dat een man die onder haar stond, wel de promotie kreeg en daarmee haar leidinggevende werd, stuitte haar tegen de borst. Op (letterlijk) hoge hakken stapte ze naar de directie van het schoonmaakbedrijf waar ze toen werkte. Al snel werd duidelijk dat ze nooit verder zou komen dan assistent-manager, het hoogst haalbare voor een vrouw. ‘Ik snapte dat echt niet, ik heb nog nooit begrepen waarom jongens en mannen meer zouden zijn dan vrouwen. Waarom die alleen omdat ze in het juiste lijf geboren zijn, veel meer vrijheid en veel meer voordelen krijgen dan wij. Dat klopt ook niet met wat er in de Koran staat. Wij zijn als mannen en vrouwen gelijk aan elkaar. Niemand staat boven de ander. Ik begreep nooit waarom jongens wel buiten mochten spelen en kattenkwaad uit mochten halen en wij meisjes niet. Als kind was ik al dwars en moeilijk, mijn moeder zei altijd dat het voor mij erg moeilijk zou worden om een man te vinden, want daarvoor was ik veel te rebels en dat wilden mannen niet.’

‘In Nederland mocht je zijn wie je wilde’

Het beloofde Nederland
El Mouden zag als klein meisje al Nederland als het ‘beloofde land’. Daar mocht je zijn wie je wilde en droegen vrouwen korte rokken en make-up. ‘Mijn vader nam kleding voor ons mee van zijn werk in Gibraltar. Dat was Europese kleding. Uiteraard was dat not done in onze omgeving, maar ik droeg het graag. Ik ‘showde’ het aan iedereen die het wilde zien, tot gruwel van mijn moeder en iedereen in onze gemeenschap. Dat deed je gewoon niet! Wat was ik voor een raar kind dat zich niet aan de normen, waarden en gewoontes van de gemeenschap wilde houden? Ik had toen al besloten dat Nederland het land was waar ik naartoe wilde en waar ik gelukkig zou worden.’

Trouwen
Desondanks bleek er allang iemand te zijn voor El Mouden; Bachir had zijn oog laten vallen op dat kleine, eigenwijze meisje. Hij nam zich voor om met haar te trouwen, ook al was hij tien jaar ouder. Hij wilde eerst een toekomst opbouwen, zodat hij El Mouden wat te bieden had. Dat hij in Spanje terechtkwam, terwijl El Mouden ontzettend graag naar Europa wilde, kan geen toeval zijn. Hij kwam terug naar Marokko om om de hand van El Mouden te vragen bij haar vader. ‘Waarom niet, dacht ik. Dit was mijn kans om uit Marokko weg te gaan en naar Europa te gaan, mijn droom. Oké, mijn echte droom was Nederland, dat leek me echt een geweldig land, maar in Spanje was ik toch wat dichterbij.’ Alleen kwamen ze wel in Nederland terecht. El Mouden was 17 toen ze trouwde en ze in Nederland terechtkwam. Ze kende niemand en ook niet de taal. ‘Dat was een heel eenzame periode. Ik moest me echt behelpen in contacten met anderen, veel met handen en voeten werken. Gelukkig leerde ik wat Nederlanders in de buurt kennen die me wilden helpen, maar het duurde een paar jaar voordat ik de taal leerde. Daar heb ik wel spijt van, want eigenlijk moet je een taal meteen leren.’

Nog meer Marokkanen
El Mouden en haar man gingen met andere Marokkanen om, in die tijd kwamen er steeds meer ‘gastarbeiders’ naar Nederland. Die mensen vonden haar veel te vrij en spraken haar man daarop aan. ‘Hij zat tussen twee vuren, eigenlijk een beetje zoals mijn moeder. Aan de ene kant wil je er graag bij horen en meedoen met wat de gewoontes zijn, maar aan de andere kant zie je ook dat er dingen niet kloppen en dingen moeten veranderen. Uiteindelijk hebben we de meeste Marokkaanse contacten verloren. Ik vind de Marokkaanse cultuur prachtig, maar de gewoontes waren vreselijk. Dat is nu al een stuk beter gelukkig, maar toen werden jongetjes en mannen nog zo op een voetstuk gezet, wat ze nergens aan hadden verdiend. Ik wilde erbij zijn en niet meer afgezonderd worden van de mannen en alleen maar over kinderen krijgen praten en roddelen. Ook mijn zussen hadden het moeilijk met mijn gedrag, maar een paar zijn het uiteindelijk wel stoer gaan vinden. Met hen praat ik graag en ik laat ze zien dat we gelijk zijn, in alles.’

‘Ik vind de Marokkaanse cultuur prachtig, maar de gewoontes waren vreselijk’

Rahma El Mouden heeft een kantoor bij de Johan Cruyff Arena

Nederlands
Het duurde een paar jaar voordat El Mouden besloot dat het tijd was om Nederlands te leren. ‘Tot dan toe redde ik het aardig. Maar het werd wel duidelijk dat ik het hier niet vol zou houden zonder de taal te kennen, daarom ging ik op les. Dat had ik veel eerder moeten doen, maar ja, wat weet je als je als 16-jarige in een onbekend land komt? We gingen iedere zomer terug naar Marokko, tenminste, totdat we het genoeg vonden. Het was nogal een rit… Ik haalde mijn rijbewijs wel in Nederland, maar ik was een gevaar op de weg. Daarom reed mijn man meestal. Pas toen we het geld hadden om onderweg een overnachting te boeken, waren de trips naar Marokko te doen.’

Kinderen
El Mouden werd al snel zwanger en ze kregen twee kinderen, een zoon en een dochter. Niets hield haar tegen om haar eigen bedrijf groot te maken. Na een tijd kwam zelfs haar man in haar bedrijf werken. ‘Het was aanpoten, hard werken, maar de voldoening is enorm. Ik heb me nooit ergens te goed voor gevoeld en ik ben er trots op dat ik als vrouw het ver heb geschopt. Daar heb ik hard voor gewerkt en de kansen die ik kreeg ook gegrepen. Als ik die verantwoordelijkheid voor mijn eigen daden niet had genomen. Ook moet je wel je omgeving mee hebben. Ouders moeten aan hun kinderen leren dat werk een deel van het leven is.’
Elke dag brengt weer nieuwe kansen die je kunt pakken en nieuwe contacten die je verder kunnen helpen. ‘Ik ben heel dankbaar, niet alleen God, maar ook alle mensen die bij mij willen komen werken. Het is ook onze plicht om voor anderen te zorgen, want niet iedereen heeft de mogelijkheid om voor zichzelf op te komen en te doen wat ik heb gedaan. Het is mijn Islamitische plicht om te delen wat ik heb. Dat doe ik niet alleen met noodfondsen, ik ben er nu een aan het oprichten voor Marokko samen met anderen, maar vooral door het doorgeven en delen van kennis. Ik help kansarme jongeren op weg naar een goede toekomst. Ik help vrouwen (en mannen) die verder willen komen. Ik help vooral vrouwen om hogerop te komen in het bedrijfsleven.’

Nevenactiviteiten
Als directeur van een schoonmaakbedrijf dat steeds grotere projecten binnen wist te halen, telde El Mouden mee. Ze werd gevraagd om in het bestuur van de Kamer van Koophandel in Amsterdam zitting te nemen. Ze werd ook gevraagd om bij belangrijke evenementen aanwezig te zijn en om de koning van Marokko en de (toenmalige) koningin van Nederland te ontmoeten. Ze kreeg diverse onderscheidingen, wat haar heel trots maakt. ‘Ik ben heel blij met deze erkenningen van mijn werk, maar ik ben het meest blij met wat ik voor anderen mag doen. Ik kan vrouwen verder helpen in het bedrijfsleven en dat doe ik graag. Het is belangrijk om door te geven wat je zelf leert.’
Oumaima, de dochter van El Mouden is nu de directeur van MAS. Daar hadden beiden het wel even moeilijk mee. ‘Het was mijn kindje, ik heb MAS gemaakt. Het kostte me vier jaar om het los te laten en de dagelijkse leiding aan mijn dochter over te geven. Daarvoor hebben mijn dochter en ik beiden counseling gehad. Het hakte er flink in om dat los te moeten laten en te moeten aanzien hoe mijn dochter geen tweede Rahma werd, maar de dingen op haar manier doet. Nu weet ik dat dat goed is en dat het bedrijf alleen maar groter wordt.’

Levenslessen
Met haar boek wil El Mouden haar levenslessen meegeven. ‘Dit boek is voor iedereen, niet alleen voor vrouwen. Ik heb ook expres mijn geloof hier nadrukkelijk in laten terugkomen, want het is een groot deel van mijn leven. Zonder God had ik het niet gered. Voor mij zijn alle geloven gelijk, of je het God of Allah wil noemen, of je moslim of gereformeerd of pinkster bent. Alle mensen zijn in Nederland redelijk gelijk en dat principe volg ik graag. Van mij mag je je haar groen verven en een spijkerbroek met gaten aantrekken, dat is prima. Weet wel dat je daardoor ook problemen kunt tegenkomen en dat niet iedereen het waardeert. Zolang jij je afspraken nakomt en de telefoon aanneemt of mensen terugbelt, is er niets aan de hand. Maar als je je niets van de hele wereld aantrekt en alleen maar doet waar jij zin in hebt, dan loop je tegen problemen aan. Dat is je eigen verantwoordelijkheid en die moet je nemen.’

‘Als je alleen maar doet waar jij zin in hebt, loop je tegen problemen aan. Dat is je eigen verantwoordelijkheid.’

Leeuw
Een van de redenen dat El Mouden stopte met fulltime werken, was dat haar man kanker kreeg. ‘Het leven is kostbaar, het kan zo voorbij zijn. Er is meer in het leven dan alleen werken en ik wil mijn man bijstaan. Gelukkig is hij nu vrij van kanker, het is al een paar jaar in remissie. Maar het zette me wel even met de voeten op de grond. Mijn prioriteiten liggen nu bij mijn man, de rest komt daarna.’
El Mouden ziet zichzelf als leeuw. ‘Vroeger was ik een gekooide leeuw, ik leefde in beperkingen die me door de maatschappij werden opgelegd. Maar ik heb me vrijgevochten en ik ben nu een vrije leeuw. Het is erg dat nog steeds zestig procent van alle vrouwen in angst voor mannen leven, wereldwijd. Dat is niet alleen in Marokko zo, maar ook in Nederland. De situatie is in Marokko al sterk verbeterd, gelukkig en daar doe ik ook aan wat ik kan. Vrouwen zouden niet in angst moeten leven, daar valt nog veel winst te behalen. Ik heb het getroffen met mijn man die mij de vrijheid gaf, maar ik eiste die ook op. Ik weet dat veel mensen nog in oude patronen vastzitten, ik help ze er graag uit. Nu ik gestopt ben als directeur, heb ik meer tijd voor het sociale werk en dat doe ik graag. Mensen zien groeien is wat ik prachtig vind.’

Dit artikel verscheen eerder in bewerkte vorm op de website en in het magazine van De Kanttekening